آموزش قوانین شطرنج به زبان ساده

اگر به تازگی با بازی شطرنج آشنا شده‌اید و قصد دارید که یادگیری این بازی را آغاز کنید، آموزش قوانین شطرنج اولین گامی است که باید بردارید. اگرچه ممکن است این قوانین پیچیده به نظر برسند؛ اما آشکار شدن سازوکار شطرنج و روشن شدن این که شطرنج تا چه اندازه هوشمندانه طراحی شده است باعث شگفتی شما خواهد شد. البته در این نوشته سعی کردیم که تا جای ممکن آموزش قوانین شطرنج به زبان ساده به شما منتقل شود تا در صورت فراموشی یا برای مرور این قوانین، منبع خوبی برای مطالعه داشته باشید.

هدف بازی شطرنج چیست؟

همه بازیکنان شطرنج به انتظار شکست رقیب خود هستند. اما سوال این جاست که این انتظار چه زمانی به پایان می‌رسد و دقیقا چه اتفاقی بازی را به اتمام می‌رساند؟

هدف نهایی شطرنج «مات» کردن حریف است و این اتفاق زمانی میفتد که شاه او را به دام بیندازید. البته این کار ممکن است با مقاومت حریف به دستاوردی چالش برانگیز تبدیل شود؛ اما با کسب تجربه پس از آموزش قوانین شطرنج می‌توانید از پس آن بربیایید.

زمان نمایش است

همیشه مهره‌های سفید بازی را آغاز می‌کنند که جالب است بدانید همین موضوع در یک مسابقه شطرنج استاندارد شانس مهره‌های سفید را برای پیروزی بالا می‌برد.

بازیکنان در هر نوبت می‌توانند یک مهره را حرکت دهند. طبق قوانین شطرنج هر مهره به شکلی منحصربه‌فرد حرکت می‌کند. این حرکت می‌تواند مربعی بر روی زمین بازی را اشغال کند یا مهره‌ای از سپاه حریف را به بیرون از بازی بفرستد. یکی از مهم‌ترین قوانین شطرنج به این موضوع برمی‌گردد که هیچ مهره‌ای غیر از اسب نمی‌تواند با پریدن از روی مهره‌ی دیگری، مسیر حرکت خود را تکمیل نماید.

بن بست

این اتفاق به‌صورت نادری در شطرنج مشاهده می‌شود؛ اما در قوانین شطرنج مشخص شده که اگر بازیکنی نتواند با یک حرکت قانونی نوبت خود را به اتمام برساند، بازی به بن بست برخورد خواهد کرد. در این شرایط بازی با تساوی به پایان می‌رسد.

کیش

اگر شاه حریف را تهدید کنید، قوانین شطرنج به او اجازه نمی‌دهد کاری غیر از فراری دادن شاه خود را انجام دهد. همین موضوع باعث می‌شود که بازی را تحت کنترل داشته باشید و به مسیر دلخواه خود هدایت کنید. البته کیش زمانی اتفاق میفتد که شاه تهدید شده راهی برای فرار داشته باشد.

مات

مات شدن به معنی شکست است. مات بازی را به پایان می‌رساند. اگر موفق شدید که بعد از تهدید شاه حریف راه فراری برای او باقی نگذارید، باید به خود افتخار کنید؛ چرا که این به آن معناست که قوانین شطرنج را به خوبی یاد گرفته‌اید.

زمین بازی

زمین بازی مجموعه‌ای از 8 ردیف و 8 ستون است. ردیف‌ها را با نام رتبه در شطرنج می‌شناسیم و آن‌ها را با اعداد 1 تا 8 تقسیم‌بندی می‌کنیم. هر ستون نیز یک فایل در نظر گرفته می‌شود که به ترتیب از a تا h طبقه بندی می‌شود. به این ترتیب برای اشاره کردن به یک مربع بر روی تخته شطرنج کافی‌ست که یک رتبه و یک فایل را در کنار یکدیگر قرار دهید.

هر مهره‌ ای چگونه حرکت می کند؟

شاه

شاه می‌تواند به تمامی مربع‌هایی که او را احاطه کرده‌اند وارد شود. حرکت به سمت بالا، پایین، چپ، راست و حتی اریب کمک می‌کند تا این مهره به راحتی از خانه‌ی تهدید شده فرار کند.

وزیر یا ملکه

قوانین شطرنج هیچ محدودیتی برای حرکت وزیر یا ملکه قائل نیست. با این مهره می‌توانید به هر کجای زمین بازی حرکت کنید مادامی که هیچ مهره‌ی دیگری سد راه شما نشده باشد.

رخ

رخ‌ها می‌توانند به صورت افقی و عمودی، عرض و طول زمین بازی را طی کنند.

فیل

فیل‌ها می‌توانند به شکل اریب حرکت کنند. همین موضوع باعث می‌شود تا یکی از فیل‌های شما در بازی، همواره در خانه‌های سفید باقی بمان و دیگری فقط روی خانه‌های سیاه حرکت کند.

اسب‌ها

اگر بخواهیم آموزش قوانین شطرنج به زبان ساده ادامه پیدا کند، باید بگوییم که اسب‌ها متفاوت هستند؛ چرا که می‌توانند از روی مهره‌های دیگر عبور کنند. هیچ مهره‌ای نمی‌تواند سد راه آن‌ها شود.

اسب‌ها به شکل حرف L در زبان انگلیسی حرکت می‌کنند. آن‌ها می‌توانند به ترتیب 2 مربع افقی به علاوه‌ی 1 مربع عمودی (بالا یا پایین) یا 2 مربع عمودی به علاوه‌ی 1 مربع افقی (چپ یا راست) حرکت داشته باشند.

سرباز‌ها

سربازها جایگاه خاصی در آموزش قوانین شطرنج دارند. آن‌ها به‌طور معمول در هر نوبت 1 مربع به سمت جلو حرکت می‌کنند درحالی‌که در حرکت اول خود می‌توانند 2 مربع را پشت سر بگذارند. سرباز‌ها تنها می‌توانند مهره‌هایی از دشمن را کنار بزنند که به صورت اریب و در فاصله‌ی یک خانه از آن‌ها قرار دارند.

حرکات خاص در قوانین شطرنج به زبان ساده

قلعه گیری یا قلعه کردن

تنها این حرکت در قوانین شطرنج اجازه دارد تا بیش از یک مهره را در یک نوبت حرکت دهد. قلعه گیری در قرن 15 متولد شد تا ضمن سرعت دادن به بازی به تعادل بخشیدن بین حمله و دفاع کمک کند.

در طول یک دست بازی شطرنج، هر بازیکن فقط مجاز است در صورت امکان، یک مرتبه قلعه گیری را انجام دهد. اگر هیچ مهره‌ای بین شاه و رخ وجود نداشته باشد و این دو مهره از ابتدای بازی حرکتی نداشته باشند، شما مجاز هستید تا از قلعه گیری استفاده کنید. البته به این نکته توجه داشته باشید که شاه شما نباید در معرض تهدید باشد یا بعد از قلعه گیری این اتفاق را تجربه کند.

برای قلعه گیری یا قلعه کردن، شاه را دو خانه به سمت رخی که تا اکنون هیچ حرکتی نداشته است می‌برید. سپس می‌توانید قلعه را از شاه عبور داده و در مربع کنار آن بگذارید. این‌گونه امنیت شاه افزایش می‌یابد و رخ‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.

سرباز در عبور

اگر بازیکنی در اولین حرکت سرباز خود، آن را دو خانه به سمت جلو بیاورد، حالا حریف او می‌تواند از سرباز در عبور برای کنار زدن آن سرباز استفاده کند. طبق قوانین شطرنج، اگر سرباز حریف در خانه کناری آن مهره قرار بگیرد، می‌تواند آن سربازی که دو خانه حرکت کرده را از زمین بازی حذف کند و در مربعی که پشت آن سرباز قرار دارد جای بگیرد.

ارتقا سرباز

از این حرکت به‌عنوان یکی از زیباترین فلسفه‌ها در قوانین شطرنج یاد می‌شود. سربازی که بی‌ارزش‌ترین مهره‌ی بازی است با رسیدن به سوی دیگر زمین بازی (اولین رتبه از نگاه حریف) می‌تواند به هر مهره‌ی دیگری به استثنای شاه و خودش تبدیل شود. اگرچه بیشتر بازیکنان قوی‌ترین مهره یعنی وزیر را انتخاب می‌کنند؛ اما با توجه به استراتژی شاید یک مهره‌ی ضعیف‌تر، نتیجه‌ی بهتری به همراه داشته باشد.