اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر؛ کامل و خلاصه

بیلیارد و اسنوکر به همراه تمامی قوانین و تجهیزاتی که برای اجرای بازی‌ها ضروری هستند و پیشینه‌ای که به چندین قرن می‌رسد، به ایران وارد شدند. از همین رو، اصطلاحات پر‌شماری دارند که اکثرا در زبان فارسی معادلی پیدا نکردند. با گذر زمان و اضافه شدن بر تجهیزات و قوانینی که چگونگی اجرای بازی‌ها را دچار تغییر می‌کرد، به تدریج بر اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر اضافه شد و استفاده از اصطلاحات لاتین بین بازیکنان ایرانی رواج پیدا کرد. در این مقاله ضروری‌ترین اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر را بررسی کرده‌ایم تا مطالعه‌ی آن‌ها منجر به آشنایی بیشتر شما و تجربه‌ای بهتر از این بازی‌ها شود.

تفاوت بیلیارد و اسنوکر

در ابتدا بهتر است تا انواع مختلف بازی‌ها را بررسی کنیم و به تفاوت‌های موجود در بین آن‌ها اشاره کنیم. بیلیارد و اسنوکر جزء لغاتی هستند که با ظاهری لاتین در بین بازیکنان رواج دارند و توانایی هر بازیکن در تفکیک این دو لغت، امری ضروری‌ست.

بیلیارد (Pool)

بیلیارد (Pool) نوعی از بازی است که معمولا به همراه پانزده توپ با رنگ‌های متفاوت و یک توپ سفید انجام می‌شود. این بازی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود و تعداد توپ‌ها متناسب با نوع بازی متغیر است. میز بیلیارد شش سوراخ (پاکت- Pocket) و اندازه‌ای کوچک‌تر از یک میز اسنوکر دارد.

اسنوکر (Snooker)

اسنوکر (Snooker) به همراه شش توپ با رنگ‌های متفاوت، پانزده توپ قرمز و یک توپ سفید انجام می‌شود. میز اسنوکر شش سوراخ (Pocket) دارد که در مقایسه با سوراخ‌های یک میز بیلیارد کمی تنگ‌تر هستند. اسنوکر روی میزی با ابعادی بزرگ‌تر از یک میز بیلیارد و به وسیله توپ‌هایی کوچک‌تر از توپ‌های بیلیارد بازی می‌شود.

اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر برای تجهیزات

بیلیارد و اسنوکر از جمله بازی‌هایی هستند که اجرای آنها بدون تجهیزات ممکن نیست. علاوه بر توپ‌ها، میزی مخصوص و یک چوب، لوازم دیگری هم در دسترس بازیکن‌ها قرار دارد تا بازی سریع‌تر و آسان‌تری را تجربه کنند. برای هر بازیکنی این احتمال وجود دارد که به لوازم مختلفی در طول بازی نیاز پیدا کند. از همین رو، آشنایی هر بازیکن با تجهیزات موجود در بازی بیلیارد و اسنوکر اهمیت فراوانی دارد. در ادامه‌ی مقاله بسیاری از اصطلاحات بازی بیلیارد را که مربوط به تجهیزات است، معرفی خواهیم کرد.

چوب بیلیارد و اسنوکر (Cue)

هر بازیکنی نیاز به یک چوب برای بازی دارد. بازیکنان با استفاده از چوب و ضربه زدن به یک توپ بازی را شروع می‌کنند و ادامه می‌دهند. هر چوب از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است و تجهیزات زیادی برای کنترل و دسترسی بهتر چوب به نقاط دورتر وجود دارند که در ادامه معرفی خواهیم کرد.

رست (Rest)

رست (Rest) ابزاری است که برای دسترسی چوب بیلیارد به نقاط دورتر میز به آن احتیاج دارید. چوب بر روی رست قرار می‌گیرد و بازیکن به کمک آن می‌تواند به توپی که در فاصله‌ای دور‌تر از دسترس اوست، ضربه بزند. رست‌ها اشکال، اندازه و انواع مختلفی دارند.

اسپایدر رست (Spider Rest)

نوعی از رست است که علاوه بر طول، بر ارتفاع چوب نیز می‌افزاید تا در صورت چسبیده بودن دو توپ، بازیکن توانایی ضربه زدن به یکی از آن‌ها را داشته باشد.

نوک چوب (Tip)

همانطور که از عنوان مشخص است، تیپ (Tip) واژه‌ای به معنای نوک چوب است. تفاوت اساسی بین چوب‌های بیلیارد و اسنوکر در همین قسمت دیده می‌شود. به علت حجم بیشتر توپ‌ها در بازی بیلیارد، چوب‌های این بازی، تیپی بزرگ‌تر از تیپ چوب اسنوکر دارند.

اکستنشن (Extension)

در اصطلاحات اسنوکر و بیلیارد، اکستنشن قطعه‌ای است که با پیچ شدن به انتهای چوب، طول آن را افزایش می‌دهد. به این ترتیب، بازیکن توانایی دسترسی به فواصل دورتری از میز را پیدا می‌کند.

گچ بیلیارد و اسنوکر (Chalk)

گچ بیلیارد و اسنوکر به نوک چوب (Tip) ساییده می‌شود تا در هنگام ضربه زدن به توپ بیلیارد، دچار لغزش نشود.

توپ بیلیارد و اسنوکر (Ball)

برای اجرای هر نوعی از بازی بیلیارد و اسنوکر به توپ‌ها احتیاج دارید. توپ‌های بیلیارد تعدادی کمتر از توپ‌های اسنوکر دارند. رنگ و تنوع زیادی در توپ‌های مربوط به هر دو بازی دیده می‌شود که در ادامه‌ی مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.

توپ‌های سالید یا تک‌رنگ (Solid Balls)

این مورد از اصطلاحات بیلیارد، مربوط به توپ‌هایی از بازی است که رنگ‌های مختلف و عددی بین یک تا هشت دارند.

توپ‌های نوار‌دار، راه‌راه یا دو‌رنگ (Stripe Balls)

توپ دو رنگ یا نواردار، جزء اصطلاحات بیلیارد است و به توپ‌هایی از بازی مربوط می‌شود که با وجود رنگ‌های متنوع، در داشتن دو نوار سفیدرنگ تفاهم دارند. بر روی توپ‌های نوار‌دار در بازی بیلیارد عددی بین نه تا پانزده نوشته شده است. 

کیوبال یا توپ سفید (Cue Ball)

مهم‌ترین توپ بازی، کیوبال (Cue Ball) یا توپ سفید است. بازیکنان با ضربه زدن به این توپ بازی را انجام می‌دهند.

شار

شار اصطلاحی رایج در ایران و به معنی «گوی» است که از زبان روسی قرض گرفته‌ایم. از این لغت به عنوان معادلی برای واژه‌ی «توپ» استفاده می‌شود.

توپ هدف (Object Ball)

در اصطلاحات اسنوکر و بیلیارد، توپ هدف (Object Ball) همان طور که از نامش پیداست به توپی گفته می‌شود که بازیکن قصد دارد با حرکت دادن کیوبال به آن ضربه وارد کند.

برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی تفاوت توپ‌ها این مقاله را بخوانید: آشنایی با انواع توپ بیلیارد و اسنوکر

میز بیلیارد و اسنوکر (Table)

خاندان‌های سلطنتی فرانسوی در فضایی باز و پوشیده از چمن، بازی‌هایی شبیه به بیلیارد و اسنوکر امروزی را انجام می‌دادند؛ ولی رفته‌رفته میز‌هایی با روکشی سبزرنگ (که تداعی‌گر فضای سبز پیشین بود) به وجود آمد و جایگزین زمین‌های بازی شد. میزهای اسنوکر و بیلیارد تفاوت‌های زیادی در اندازه دارند که پیش از این پاراگراف درباره‌ی آنها صحبت کردیم. حال زمان آن رسیده است که به اصطلاحات مربوط به قسمت‌های مختلف یک میز بیلیارد و اسنوکر بپردازیم.

پارچه (Cloth)

سطح میز بیلیارد و اسنوکر را پارچه‌ای از جنس پشم و ماهوت می‌پوشاند که رنگ‌هایی متفاوت دارد؛ اما بیشتر به رنگ سبز دیده می‌شود؛ چرا که خطای دید را کاهش می‌دهد.

پرز (Nap)

با دست کشیدن بر روی سطح میز بیلیارد و اسنوکر متوجه بافت و پرز(Nap) پارچه‌‌ها خواهید شد که در جهتی مشخص (به سمت توپ مشکی) می‌خوابند.

خط افقی (Baulk)

اکثر میز‌های بیلیارد و تمامی میز‌‌های اسنوکر دارای یک خط افقی در 1/5 پایینی خود هستند که خط افقی (Baulk) نام دارد.

اصطلاح D در بیلیارد و اسنوکر

محیطی از سطح یک میز بازی که برای کاشتن کیوبال و شروع مجدد استفاده می‌شود. اسم این قسمت متناسب با شکل ظاهریش است که شبیه حرف D در الفبای انگلیسی‌ست.

معنی باند (Cushion) در میز بیلیارد

به لبه‌های میز بیلیارد و اسنوکر که معمولا جنسی از پلاستیک دارند، باند (Cushion) گفته می‌شود. کیفیت یک میز تا حد زیادی به سلامت باند‌ها بستگی دارد.

سوراخ یا حفره (Pocket)

هر میز بیلیارد و اسنوکر دارای شش سوراخ (Pocket) است. این شش سوراخ که با همان نام پاکت هم به کار می‌رود، به دو قسمت کلی تقسیم می‌‌شود:

·        سوراخ‌های گوشه‌ی میز (Corner Pockets):

         تعداد آنها چهار عدد است و در رئوس میز دیده می‌شوند.

·        سوراخ‌های کناری میز (Side Pockets):

         تعداد آنها دو عدد است و در میانه اضلاع طولی میز قرار دارند.

اصطلاح مثلث (Rack) در بیلیارد

شیء پلاستیکی و مثلث‌شکلی است که شارها پیش از شروع بازی درون آن قرار می‌گیرند. به علت مثلثی‌شکل بودنشان با عنوان ترای‌انگل (Triangle) نیز شناخته می‌شوند.

اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر در حرکات بازیکن‌ها

برنده شدن در بازی بیلیارد یا اسنوکر نیازمند مهارتی است که به مرور زمان و با تجربه به دست می‌آید. چگونگی ایستادن یا ضربه زدن به توپ‌ها اصطلاحات تازه‌ای به لیست اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر اضافه می‌کند که هر بازیکنی موظف به فراگرفتن آن‌ها است.

وقفه (Pause)

درنگ بازیکن پیش از ضربه به کیوبال اصطلاحا وقفه (pause) نامیده می‌شود.

تعادل (Balance)

هر بازیکنی در هنگام ضربه زدن به حفظ حالتی نیاز دارد که در آن حالت تعادل (Balance) بیشتری دارد.

اصطلاح پل (Bridge) در اسنوکر

بازیکنان از یک دست برای نگه‌داری و از دست دیگر برای هدایت چوب استفاده می‌کنند. شکل‌های خاصی از دست که باعث هدایت بهتر چوب می‌شود، پل (Bridge) نام دارد.

گریپ (Grip)

چگونگی قرار‌گیری چوب در دست بازیکن را اصطلاحا گریپ (Grip) می‌گویند.

ایستادن (Stance)

یک ضربه خوب در بیلیارد یا اسنوکر تا حد زیادی به نحوه ایستادن بازیکن ارتباط دارد که در اصطلاحات بیلیارد با عنوان Stance شناخته می‌شود.

برای تمرین نحوه‌ی ایستادن، این مطلب را بخوانید: آموزش بازی بیلیارد

استراتژی (Position Play)

استراتژی (Position Play) اصطلاحی‌ست که به مجموع انتخاب‌ها، نقشه‌ها و عملکرد‌های یک بازیکن گفته می‌شود.

عقب کشیدن (Back swing)

اصطلاحی برای عقب کشیدن چوب پیش از ضربه زدن به توپ بیلیارد است.

ضربه‌ی نمایشی (Trick Shot)

ضرباتی که به صورت نمایشی از طرف بازیکن انجام می‌شود.

اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر در ضربات

بازی بیلیارد و اسنوکر تنها به یک کلمه خلاصه می‌شود و آن کلمه «ضربه زدن» است. نقاط مختلف یک توپ در اثر ضربه خوردن، تاثیرات بسیار متفاوتی بر جریان یک بازی می‌گذارند و از این جهت، انتخاب درست و فراگرفتن اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر درباره‌ی ضربات برای هر بازیکنی واجب است.

ضربه‌ی آغاز کننده (Break Off)

پس از چیدن شار‌ها با مثلث (Rack)، نوبت به ضربه‌ی آغاز کننده (Break Off) می‌رسد که باعث تماس کیوبال (Cue Ball) و سایر شار‌ها برای اولین مرتبه می‌شود.

جا کردن (Pot)

زمانی که کیوبال (Cue Ball) به شار هدف برخورد کند و آن را به درون هر‌یک از سوراخ‌ها بفرستد، این اصطلاح استفاده می‌شود. «Sinking» معادل دیگر این مورد از اصطلاحات بیلیارد است.

نقطه افت

قسمتی از شار که هدف‌گیری آن باعث جا شدنش (Pot) می‌شود.

خط افت

خطی فرضی که کیوبال (Cue Ball) و نقطه‌ی افت را به یکدیگر متصل می‌کند.

شارون (Plant)

شارون (Plant) درصورتی اتفاق می‌افتد که اولین شار مورد هدف بازیکن به دومین شار هدف برخورد کند و شار دوم وارد سوراخ شود.

دابل (Double)

زمانی که بازیکنان در هدف گرفتن مستقیم شار مورد نظر ناتوانند و با استفاده از باند میز، کیوبال (Cue Ball) را به سمت هدف می‌فرستند و توپ هدف را جا می‌کنند. نشانه‌هایی که در اطراف میز بیلیارد و اسنوکر وجود دارد، کمک بزرگی در جهت عملی شدن این ضربات است.

توپ آزاد (Free Ball)

بعد از ارتکاب خطا توسط حریف، بازیکن در صورت وجود تداخل بین توپ ها می‌تواند تا هر توپی را شار قرمز تصور کرده و به هر توپی ضربه بزند و حتی با جا کردن آن شار یک امتیاز کسب کند. این اصطلاح از اصطلاحات اسنوکر است.

ترکیبی (Combination)

ضربه‌ای که به واسطه آن چندین توپ با یکدیگر برخورد می‌کند و در نهایت شار هدف به سمت سوراخ‌ها هدایت می‌شود.

دابل کیس (Double Kiss)

تکرار برخورد کیوبال با توپ هدف بعد از یک بار ضربه زدن به آن را دابل کیس (Double Kiss) می‌گویند.

اصطلاحات اسنوکر و بیلیارد در عوامل امتیاز‌گیری

یادگیری قوانین بیلیارد و اسنوکر برای کسانی که قصد انجام این بازی‌ها را دارند، ضروری است. در بخش نهایی مقاله، به مهمترین قوانین و تهدیدهایی که تعیین‌کننده‌ی سرنوشت یک بازی هستند، اشاره خواهیم کرد.

در مطلب قوانین بیلیارد و اسنوکر می‌توانید قانون‌ها را دقیق‌تر بخوانید.

فروزن بال (Frozen Ball)

فروزن بال به معنی توپ محصور شده است. زمانی مجاز به استفاده از این اصطلاح هستیم که توپ هدف به یک توپ دیگر یا باند میز چسبیده و کار بازیکن کمی سخت‌تر شده باشد.

امتیاز متوالی (Break)

همان طور که از اسم آن پیداست، اصطلاحی در جهت اشاره به امتیازگیری و یا جا کردن متوالی یک بازیکن است.

حداکثر امتیازات (Maximum Break)

از اصطلاحات اسنوکر است که به دریافت حداکثر امتیازات در یک بازی تعلق دارد. زمانی که بازیکن 15 توپ قرمز و 15 توپ سیاه را به تناوب داخل حفره‌ها بفرستد، به امتیاز کامل یک بازی اسنوکر می‌رسد و حریف فرصت بازی کردن را نمی‌یابد.

ماسک شدن (Mask)

ماسک شدن زمانی اتفاق می‌افتد که شار هدف توسط توپ‌هایی که اجازه ضربه زدن به آنها را ندارید، احاطه و از دسترس شما به عنوان بازیکن خارج شده باشد.

اصطلاح پیتوک در بیلیارد و اسنوکر

نوعی خطا (Foul) در بازی است. پیتوک زمانی انجام می‌گیرد که:

1)     کیوبال به هیچ شاری بر روی میز برخورد نکند.

2)   کیوبال در نخستین ضربه‌ی خود به توپ‌های خودی یا توپ شماره 8 برخورد کند.

3)   بازیکن با حرکتی اضافه باعث تغییر محل قرارگیری توپ‌ها یا نقشه کلی بازی شود.

4)   بعد از ضربه زدن به کیوبال، هیچ کدام از توپ‌ها با هیچ کدام باندها برخورد نکنند.

5)   کیوبال توسط بازیکن پات (Pot) و یا از بازی خارج شود.

حالا که معنای اصطلاحات بیلیارد و اسنوکر را مرور کردیم، هنگام بازی یا تماشای مسابقات، بهتر می‌توانید از بازی‌ها لذت ببرید.

اگر دوستی دارید که همیشه با او بیلیارد و اسنوکر بازی می‌کنید، این مطلب را برای او هم ارسال کنید تا در بازی‌های بعدی این اصطلاحات را با هم استفاده کنید.